کیورینگ یا عمل آوری بتن چیست؟

عمل آوری بتن به مجموعه‌ای از اقداماتی گفته مي‌شود كه برای رسيدن به مقاومت و دوام مورد نظر بر روي بتن ريخته، انجام می‌شود. کیورینگ بتن تأثیر زیادی بر ویژگی‌های بتن سخت شده، از جمله کاهش نفوذپذیری و مقاومت در برابر یخ زدن و آب شدن دارد. عمل آوری بتن، باید بلافاصله پس از تراکم بتن آغاز شود تا آن را از آسیب عوامل خارجی محافظت کند. کیورینگ یا عمل آوری بتن در سه مرحله محافظت، مراقبت و پروراندن انجام می‌شود که در این مقاله قصد داریم به بررسی کامل مفاهیم آن‌ها و روش‌ های مختلف کیورینگ بتن بپردازیم. مطالب این مقاله برگرفته از نشریه 55 سازمان بودجه و برنامه کشور و آيين‌نامه بتن ايران (آبا) می‌باشد. پس برای کسب اطلاعات تخصصی درباره کیورینگ بتن در هوای گرم و کیورینگ بتن در هوای سرد تا انتهای مطلب با ساخت بازار همراه باشید.

هدف از عمل آوری بتن یا کیورینگ چیست؟

عمل آوری بتن یا کیورینگ، فرایندی است که طی آن از افت رطوبت بتن جلوگیری شده و دمای بتن در وضعیت رضایت بخشی حفظ می‌شود. کیورینگ با سه هدف مراقبت، محافظت و پروراندن بتن انجام می‌شود که مفهوم هر کدام مطابق نشریه 55 به شرح زیر است:

1. مراقبت : عمل آوری اوليه مربوط به مرحله‌ای است كه بتن سخت نشده است يا مراحل ابتدايی سخت شدن را می‌گذراند. در اين مرحله بتن ممكن است تحت اثر آسيب‌ها و اثرات نامطلوب مانند شسته شدن با جريان آب يا رگبار، خشك شدگي اوليه در اثر وزش باد يا تابش مستقيم آفتاب، يخ‌ زدن سريع در هوای بسيار سرد و لرزش و ضربه ناگهانی قرار گيرد. برای جلوگيری از اين آسيب‌ها بايد تدابير و اقدامات لازم انجام گیرد. مراقبت به عملیاتی گفته می‌شود که موجب مرطوب نگه داشته شدن سیمان موجود در بتن شده، به طوری که حداکثر میزان آبگیری چه در لایه‌های سطحی دانه‌ها و چه در حجم آن‌ها صورت پذیرد.
2. محافظت : عمل آوری نهائی مربوط به زمان پس از گيرش بتن و در مرحله سخت شدن است، كه در آن بايد رطوبت سطحی و حداقل دمای لازم براي هيدراته شدن سيمان فراهم شود.
3. پروراندن : منظور از پروراندن بتن، تسریع گرفتن و سخت شدن آن به کمک حرارت می‌باشد. عبور و مرور کارگران بر روی قطعات بتنی تازه ریخته شده، حداقل تا 24 ساعت بعد از اتمام بتن ریزی به هیچ وجه مجاز نیست. پیمانکار باید تدابیر لازم را در این موارد برای عبور و مرور کارگران فراهم نماید.

خریداران محصولات ساختمانی می‌توانند استعلام قیمت تمامی محصولات را از جمله قیمت مواد کیورینگ بتن را از سامانه تجاری بین المللی ساخت بازار دریافت کنند و بدون واسطه با تولیدکنندگان مواد کیورینگ بتن در ارتباط باشند.

روش های عمل آوری بتن کدام است؟

عمل آوردن بتن معمولاً به یکی از سه روش زیر صورت می‌پذیرد:

عمل آوردن بتن به وسیله آب

در این روش، نگهداری بتن با کمک مستقیم آب و به روش‌های زیر صورت می‌گیرد:

• روش آب راکد : برای نگهداری و عمل آوردن سطوح تخت سازه‌های بتنی مانند کف‌ها، پیاده‌روها، دال‌ها و ... می‌توان از این روش استفاده نمود. برای حفاظت و نگهداری آب روی سطح تخت، باید با استفاده از خاک یا روش‌های دیگر، لبه برجسته‌ای با ارتفاع 2 سانتی‌متر ایجاد شود. این لبه‌ها باید کاملاً آب‌بند بوده و از نفوذ آب به سایر قسمت‌های سازه جلوگیری کنند. برای جلوگیری از بروز ترک به علت ایجاد تنش‌های سطحی، توصیه می‌شود دمای آب مصرفی برای نگهداری، کم‌تر از درجه حرارت بتن اختیار شود. این اختلاف دما نباید از 10 درجه سلسیوس تجاوز نماید.
• آبپاشی : انجام این روش کیورینگ بتن هنگامی مجاز است که احتمال یخ‌زدگی وجود نداشته باشد. در این روش، آب توسط آبفشان‌هایی به طور مستمر به سطح بتن پاشیده می‌شود. باید دقت نمود که به علت آبپاشی مداوم سطح بتن تازه دچار فرسایش نشود.
• نگهداری با پوشینه های مراقبت : پس از این که بتن به اندازه کافی سخت شد، سطح آن را به نحوی که آسیب نبیند با مصالحی نظیر خاک، ماسه، خاک اره، کاه، کرباس، حصیر، نمد و یا گونی می‌پوشانند. خاک، خاک اره و ماسه نباید دارای مواد مضر برای بتن و دانه‌های درشت‌تر از 25 میلی‌متر باشند. ضخامت پوشش با این روش‌ها حداقل 5 سانتی‌متر بوده و این مواد باید به طور یکنواخت پخش شده و مرتب خیس شوند. کاه یا علف خیس و مرطوب، باید در لایه‌ای به ضخامت حداقل 15 سانتی‌متر پخش شده و با وسایلی نظیر تور سیمی در برابر وزش باد محافظت شوند. گونی، کرباس و وسایل مشابه، باید قبلاً خوب شسته شوند تا از ایجاد لک روی سطح بتن جلوگیری کنند. گونی‌های مصرفی باید به حد کافی ضخیم بوده و مرتباً مرطوب شوند.

کیورینگ بتن با ایجاد سطوح عایق

 در این روش کیورینگ بتن، با ایجاد یک سطح کاملاً نفوذناپذیر و عایق، از تبخیر سطحی آب بتن جلوگیری می‌شود. روش‌های عمل آوری بتن با ایجاد سطوح عایق عبارت است از:

• پوشش با کاغذ نفوذناپذیر: پس از آن که بتن به اندازه کافی سخت شد، سطح آن را به نحوی که آسیب نبیند کاملاً مرطوب کرده و با کاغذ نفوذناپذیر می‌پوشانند. این کاغذها از دو لایه کاغذ مخصوص مسلح به رشته‌های نازک تقویتی ساخته شده‌اند که به وسیله مواد قیری به یکدیگر چسبانده می‌شوند. این کاغذها به صورت نواری بر روی سطح بتن تثبیت می‌شوند و هر نوار باید حداقل 25 میلی‌متر روی نوار مجاور را بپوشاند. برای کیورینگ بتن در هوای گرم بهتر است از کاغذهای روشن یا سفید رنگ انجام شود.
• پوشش نایلونی: این پوشش‌ها مانند ورق‌ های نازک پلی‌اتیلن به ضخامت حداقل 0.1 میلی‌متر پس از مرطوب کردن سطح بتن مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده از این روش در بتن‌های نمایان توصیه نمی‌شود. برای کیورینگ بتن در هوای گرم از ورق‌های نایلونی سفید و برای عمل آوری بتن در هوای سرد از نوع سیاه رنگ آن استفاده می‌شود. ممکن است یک طرف ورق پلی‌اتیلن با کرباس پوشیده شود، به این ترتیب پوشش مرکبی حاصل می‌شود که به نگهداری سطح بتن کمک می‌کند.
• ترکیبات عمل آورنده: به کار گرفتن ترکیبات عمل آورنده باید مطابق با دستورالعمل‌های کارخانه سازنده این مواد باشد. مشخصات مواد، تجهیزات و روش اجرا باید قبلاً به تأیید دستگاه نظارت رسیده باشد. این مواد عموماً به رنگهای سفید، خاکستری و سیاه ساخته می‌شوند. برای کسب بهترین بازده، بهتر است بلافاصله بعد از پرداخت نهایی سطح بتن و نیز پیش از آنکه سطح بتن کاملاً خشک شود، مواد عایق به طور یکنواخت و یکدست روی سطح بتن پاشیده شوند تا با ایجاد غشائی (فیلم) نازک و غیر قابل نفوذ، از تبخیر آب سطح بتن جلوگیری کنند. در پروژه‌های بزرگ توصیه می‌شود که از دستگاه‌های اسپری چرخ دار استفاده شود تا افزودنی های بتن به صورت یکنواخت پخش گردند. هنگام وزش باد شدید باید دقت شود تا مواد به هدر نرود. برای هر دست، 0.2 تا 0.25 لیتر ماده غشاساز در مترمربع سطح کفایت می‌کند. این مواد را می‌توان بلافاصله روی سطوح بتنی تازه، بدون قالب یا سطوح با قالب‌بندی پس از برداشت قالب به کار برد. باید توجه نمود که به کار بردن این مواد می‌تواند از پیوستگی میان بتن تازه و بتن سخت شده و نیز از پیوستگی سایر مصالح ساختمانی مانند کاشی و موزائیک به سطح بتن جلوگیری کند.
• مراقبت با اندود قیری: به منظور عایق‌کاری و مراقبت سطوح بتنی در مقابل آب‌های حاوی سولفات، پیمانکار باید تمام سطوح بتنی در تماس با این گونه آب‌ها را عایق‌کاری کند. پس از اجرای سطوح بتنی باید سطح کار کاملاً صاف، بدون گرد و خاک و حفره باشد و سطح کار با دو دست اندود قیری عایق شود. عایق‌کاری در هوای بارانی و دمای کم‌تر از 5 درجه سلسیوس، مجاز نیست.

کیورینگ بتن با بخار

در مواردی که مقاومت اولیه بتن در مدت زمان کم از اهمیت زیادی برخوردار باشد یا کیورینگ بتن در هوای سرد که گرمای بیشتری برای تسریع عمل آبگیری سیمان موردنظر است، برای عمل آوردن بتن از بخار استفاده می‌شود. دو روش برای عمل آوردن با بخار وجود دارد:

• عمل آوردن بتن با بخار در فشار اتمسفر : این روش برای سازه‌های بتنی واقع در محیط‌های بسته یا اعضا و قطعات پیش‌ ساخته به کار گرفته می‌شود. باتوجه به مشخصات سازه و شرایط محیط، عمل آوردن بتن با بخار در فشار اتمسفر با رعایت مراحل زیر صورت میگیرد:

1. مرحله اول: ریختن و تراکم بتن در قالب و حفظ آن در هوای آزاد به مدت 2 الی 5 ساعت
2.  مرحله دوم: افزایش دما در خیمه بخار تا رسیدن به دمای حداکثر طی مدت 5/2 ساعت
3.  مرحله سوم: حفظ مجموعه در دمای ثابت به مدت 6 تا 12 ساعت
4. مرحله چهارم: کاهش تدریجی دما از دمای حداکثر به دمای موردنظر در فاصله زمانی حدوداً 2 ساعت

• کیورینگ بتن در اتوکلاو : برای عمل آوردن سریع بتن و رسیدن به مقاومت‌های مورد نظر و قالب برداری فوری، استفاده از این روش معمول بوده و توصیه می‌شود. درجه حرارت عمل آوردن بین 165 تا 190 درجه سلسیوس و فشار کار در سیستم بخاردهی 5/5 تا 11/7 مگاپاسکال می‌باشد. از این روش در ساخت لوله‌ های بتنی و بعضی اعضا و قطعات ساختمانی سبک استفاده می‌شود.

کیورینگ بتن در هوای سرد

در مواردی كه حين کیورینگ بتن دمای هوا افت شديد داشته باشد و به زير 5 درجه سلسيوس برسد، هيدراته شدن سيمان ممكن است دچار اختلال شود. برای جلوگيری از این مشکل نياز به گرمارسانی می‌باشد. گرما رسانی در اين شرايط روش‌های اجرايی مختلفی دارد که به صورت خشك يا مرطوب می‌باشد. در حالت اول تنها دمای بتن افزايش داده شده و در حالت دوم از رطوبت رسانی نيز استفاده می‌شود.

1. عمل آوری بتن در هوای سرد به صورت خشک : این روش شامل استفاده از  بخاری‌های سوختی، المنت‌ها يا بخاری‌های برقی فن دار يا بدون فن، رادياتورهای آبگرم يا روغن داغ يا بخار داغ، وسايل تشعشعی مانند لوله‌های روغن داغ، استفاده از برق با ولتاژ كم برای گرم كردن قالب فلزی يا ميلگردها مي‌باشد. در روش‌های کیورینگ خشك با گرمارساني، بايد دقت شود كه سطح بتن به طور كلی يا موضعی خشك نشده و دچار ترك خوردگی نشود. همچنين بايد توجه داشت كه دمای بتن به صورت موضعی افزايش قابل توجهی پيدا نكند.
2. کیورینگ بتن در هوای سرد به صورت مرطوب : این روش به دليل كاهش احتمال آسيب ديدن بتن در اثر خشك شدگی، جمع شدگی و ترك خوردگی ناشی از آن و همچنين جلوگيری از كاهش جدی فرآيند هيدراته شدن توصيه می‌شود. در مواردی كه از روش بخاردهی استفاده می‌شود، بايد بخار آب چنان در محيط دميده شود يا در تماس با سطح بتن قرار گيرد كه تقريباً همه سطح را به يك مقدار گرم كرده و تنش حرارتی و گرمای موضعی به وجود نياورد. بنابراين بهتر است بخار آب گرم يا داغ به طور مستقيم بر سطح بتن دميده نشود.

استعلام قیمت کیورینگ بتن از ساخت بازار

سامانه تجارت بین المللی ساخت بازار با هدف ایجاد ارتباط بین خریداران و تامین کنندگان محصولات ساختمانی ایجاد شده است. در این سامانه شما خریداران می‌توانیدآخرین استعلام قیمت مواد کیورینگ بتن را ملاحظه کنید و پس از مقایسه قیمت‌ها به صورت مستقیم از فروشندگان معتبر خرید خود را انجام دهید. تولید کنندگان و تامین کنندگان نیز می‌تواند با معرفی محصولات ساختمانی خود و درج قیمت آن‌ها خریداران بیشتری را در امر خرید یاری کنند.